Адамдардың көбі сынды ауыртпаушылықпен қабылдайды. Олар ренжіп қалады, сынаушының беделіне күдіктенеді, оның кемшіліктерін іздейді, кек алады.  

Осындай әңгімелерді жиі естуге болады:

– Менің ойымша, сіз өзіңіздің болжамыңызда қателескен сияқтысыз.

– Сіз экономикада не түсінесіз екен, а?! Одан да өзіңіздің қойларыңызбен айналыса беріңіз! 

…

– Маған сіздің жобаңыз ұнамайды. 

– Ал сіз өміріңізде бірдеме істеп көрдіңіз бе? Алдымен істеңіз, ал …

Қаланың орталығында екі жүргізуші шекісіп қалады. Біреуі екішіншісін басып өған шығар, сірә. Жүргізушілер көліктерінен түсіп жұдырықтасып жөнін шеше бастайды. Біріншісі екіншіні ұрып-соғып тастап разы болып кетіп қалады. Екіншісі асфальт үстінде жатып қала береді.    

Таныс сюжет, рас па?

Тіпті болжаулы және әдеттегідей деп айтар едім. Бірақ осындай болып ол артта қалған, дамымаған, жабайы елдерге тән қалады.  Өркениетті елде бұндай …

Кейбір сөздермен оғаш метаморфозалар болып жатыр.

Міне, мысалы, «негр» деген зымырсыз ғылыми сөз. Өмір бойы ол негр тектес нәсілді деген мағынаны білдірді. Бұл қорлау да емес және қошемет те емес. Жай ғана фактіні анықтау. Бірақ жоқ, бұл сөзде жасырын кемсітушілік бар деп біреуге көрінді, сондықтан барлық әлемде негр тектес нәсілдің өкілдерін негр деп атауға құқығы жоқ. «Афроамерикандық» деп айту керек. …

Спортта, әр айрықша жағдайда сияқты, адамдардың түйірі танылады. Адам қандай екенін білгіңіз келсе, оны футбол алаңында немесе хоккей  кортында байқап көріңіз.

Егер де ол білдіртпей аяқпен шалып қалса, ережелерді бұзғанын мойындамаса, төрешімен ұзақ дауласса, команда бойынша серіктестерін жасаған қателері үшін кінәласа, онда осындай адаммен бірге барлауға шықпаңыз деп кеңес берер едім. Күнделікті өмірде ол ұсақшыл, өкпешіл және де пиғылды адам …

     Бір ну орман ішінде қасқыр өмір сүріпті. Оның терісі сұр болғандықтан оны Көкжал қасқыр деп атапты. Көкжал қасқырдың жанұясы болыпты: әйелі-қаншық қасқыр мен төрт бөлтірігі. Олардың бәрі бір-бірін сүйген және тату-тәтті өмір сүрген: қасқыр тамақ тапқан, қаншық қасқыр бөлтіріктерді сүтпен тамақтандырған, ал бөлтіріктер апанның маңында  ойнақ салған.

     Бір кезде қиын кезеңдер түсіпті. Адамдар орманның жартысын кесіп …

Сегіз жасар ұл бала езілген бояулармен сурет салумен құмарланып шұғылданып жатыр. Оның алдында бояулар салынған түрлі-түсті түтіктер мен бояу тақтайша. Жанында әкесі газет оқып отыр.

– Әкетай, – деп ол кенте сұрады, – ал Ахмет аға жақсы адам ба?

– Пәлі… білмеймін, – әкесі әдеттегідей барлық балалық сұрақтарды шындап қабылдайды, – бәлкім, иә шығар.

– Ал Сәбит ағай ше? – …

Біздің Қазақстанда «ағашкалар» мен «інішектер» деген бір құбылыс бар.

«Ағашка» дегеніміз «ағайын» деген сөзден шыққан «аға» немесе «ағай» емес. «Ағашка» –  жебеуші, қамқоршы дегенді білдіреді.

«Інішек» – «іні» емес. Ол біреудің сүйеуіндегі, қамқорлығындағы адам.

Мен мұндай қарым-қатынастарға қарсы емеспін. Бұлар қай елде болса да кездеседі. Бірақ біздің елімізде бұлар оғаш түрлі болып кеткен.

Неге десеңіз, көбінесе «ағашка» өзінің көмекшісін – …

Өмір әділетсіз деп жиі айтылады, өйткені біреу табыс табу үшін өмір бойы маңдай терін төгіп еңбек етеді, ал біреу бірден миллионер болып өмірге келеді.

Келісемін, бұл әділетсіз.

Бірақ бұл мұрагерлердің әкелері турасында әділетті ғой. Бұл мұра ретінде табыс ететін өзінің миллионын маңдай терін төгіп тапқан дәл сол адамдар. Неге біз оларды өзінің баласына игілік көрсету құқығынан айыруымыз қажет? Бәлкім, осы …

Бір күні досым оған сенімді құрылыс бригадасын ұсынуды сұрады. Аңқаулық салдарынан алдым да бірнеше жөндеулермен сыннан өткен шеберді ұсындым. Жуығы екі айдан кейін кездескенде досым мен ұсынған адам қаншалықты жауапкерсіз, жинақы емес, кәсіби емес және т.б. деп наразылық білдірді. Мен тыңдап отырып, ойладым: «Мен оны өзімнің шеберіммен жолықтыру сайтаныма керек пе еді? Егер мен сонда үндемесем, бәрі жақсы болатын еді. …

Мойындайтын уақыт жеткен сияқты.

Бұл қылығым үшін қатты алаңдап, өзімді қоярға жер таппаймын.

Әңгіме мынада, кір мен ұқыпсыздықты су қаным сүймейді.

Әдетте көп адамдар үйнің, жұмыс орынының, көлігінің шашылып жатқанын жақтырмайды. Ал мен тіпті қоғамдық орындарда кір көрсем, шыдай алаймын.

Ұят болса да айтайын, мен қоғамдық дәретханаларда еденге лақтырып кеткен салфетканы көрсем, жинап жүремін. Шаймай кеткен түкіріктерді сумен ағызып жібермейінше …